قلب قلم
شعر و نقد ادبی - حسنا محمدزاده
حسنا محمدزاده - شاعر
کتاب ها :
1. هنوز قلب قلم درد می کند ... برگرد ! ( آرام دل )
2.عشق های بی حواس ( فصل پنجم )
3. خورشیدهای توأمان (آرام دل )
4. یک مشت آسمان ( فصل پنجم )
5.سربه مهر ( جمهوری)
6.جوهر جان ( هزاره ققنوس)
7. زیر هر واژه آتشفشان است (سوره مهر)
8.قفس تنگی (شهرستان ادب)
9. پری روز (شهرستان ادب)
10. سرمشق(هزاره ققنوس)
11. گزیده مرصاد العباد (نشر گویا)
-
اشعار
(۹۹)-
آیینی
(۴۳) -
عاشقانه
(۵۵) -
شعر و گرافی
(۳۶)
-
-
کتاب ها
(۱۴) -
کتاب زن آتش
(۱۲) -
مصاحبه ها
(۴۹) -
فایل های ویدیویی
(۴۳) -
فایل های صوتی
(۱۴) -
اخبار و افتخارات
(۵۰) -
مقالات و نقدهای ژورنالیستی
(۸۵) -
گزارش نشست های علمی
(۷)
- حسنا محمدزاده (343)
چهار ماهی زخمی اسیر حوض بلور
چهار ماهی برگشته از لب ساطور
چهار تکه‌ی من چارگوشه‌ی خانه
چهار آینه‌اند و در اوج قحطی نور
نشانده‌اند تو را در گلوی آینه‌ها
نشانده‌اند مرا در چهار نقطه ی کور
کشیدی از رگ و پی‌های من به سمت خودت
چقدر جاده‌ی بی‌انتهای صعب‌العبور
هزار بار مرا برده‌است تا دم در
صدای پای تو از کوچه‌ی خیالی دور
شبی که بال درآورده‌بود لب‌هایم
نشست روی صدایت پرنده‌ای مغرور
صداقت و هیجان و امید و عشق من‌اند
چهار دختر بی‌ادعای زنده به گور
قصد مرا کردی و لی مقصود یادت رفت
او را که قلبش زاد‌گاهت بود یادت رفت
یک عمر معبد ساختی از شانه‌های من
اما نمی‌دانم چرا معبود یادت رفت
در شهر پرآوازه‌ام - در مردمک‌هایم -
کم بودی و جبران این کمبود یادت رفت
ذهنت شبستا‌نی پر از زن‌های خوشبخت است
حق داشتی تنهایی‌ام را زود یادت رفت
خاموش می‌کردی دلم را بعد می‌رفتی
این گردسوز کهنه‌ی پر دود یادت رفت
پیشانی‌ام دلتنگ لبهای تو بود اما
هنگام رفتن بوسه‌ی بدرود یادت رفت
فکر می‌کردم خدا را می‌پرستی لااقل
بر نمی‌گردی از آن عهدی که بستی لااقل
گرچه دنیا رنگرز‌خانه شده این روزها
فکر می‌کردم که تو یک‌رنگ هستی لااقل
بی تفاوت بو‌دنت خرد و خمیر‌م کرده‌است
کاش با حرفی دلم را می شکستی لااقل
مهربانی نه، نوازش نه، نگاه گرم نه
صندلی خالی‌ست پیشم می‌نشستی لااقل
آینه زنگار بسته شمعدان بی‌حوصله‌ست
می‌کشیدی بر سر این خانه دستی لااقل
با توام، تنها دلیل دل به دنیا بستنم!
وقت رفتن بندها را می گسستی لااقل
یکی یک دانه
از وجودم، عشق می‌گیرد شراب خانگی
نسبتی داریم پاییز و من و دیوانگی
برگریزان نگاهت مرگریز‌ان من است
می‌کشی روح مرا را تا سر‌حد ویرا‌نگی
ذله‌ام کرده‌ست عکس بی‌پناهت کنج قاب
هرچه نزدیکش می‌آیم می‌کند بیگانگی
غم تمام روز دور سینه‌ام پر می‌زند
یک کلاغ خیره و این‌قدر سر‌سختانگی؟!
تا کسی در کوچه نام کوچکت را می‌برد
بی‌قراری در صدایم می کند پر‌چانگی
روی کیک خاطراتم شمع روشن کرده‌اند
شانه‌ام را می‌شکافد لذت پرو‌انگی
ای انار سرخ باقیمانده روی شاخه‌هام!
تا ابد خوش باش با حس یکی یک دانگی
عشق اگر یک روز خوابید و نشد بیدار چه؟
زندگی افتاد اگر در ورطه‌ی تکرار چه؟
آرزوها در دلم گرم مقرنس کاری‌اند
از فراز داربست افتاد اگر معمار چه؟
قبله‌ام بودی که مایل می‌شدم دائم به تو
بار دیگر هم نمازم شد اگر شک‌دار چه؟
تا به نان خانگی ایمان نیا‌وردی نیا
آمدی و رفت برکت از در و دیوار چه؟
گوشه‌ی چشمم غمی نا‌گفتنی پنهان شده‌ست
حلقه‌ی اشکم اگر شد سر‌خط اخبار چه؟
آبرو چیزی به جز یک شیشه عطر تند نیست
خورد بر سنگ جنون و ریخت در بازار چه؟
افسانه شده ...ورد زبان ها شده بی تو
این نامه که با خون دل امضا شده بی تو
ربطی به سجل و گذر عمر ندارد
پشت من و این خانه اگر تا شده بی تو
احساس غریبی به فراگیری ِ دنیا
در بقچه ی تنهایی من جا شده بی تو
حوضی که نشد پر شود از ماهی قرمز
با اشک من اندازه ی دریا شده بی تو
شاکی شده خورشید هم از دست نبودت
روز است ولی روز مبادا شده بی تو
شب ها به چه جان کندنی از نیمه گذشتند
تقویم ، سراسر شب یلدا شده بی تو
این مسأله مبهم شده و حل شدنی نیست
دل بوده زمانی و معما شده بی تو
* فایل خبری کتاب " هنوز قلب قلم درد می کند برگرد "
مرکز پخش:تهران ، میدان انقلاب کارگر جنوبی خیابان شهدای ژاندارمری
پاساژ کوثرپلاک 7 انتشارات آرام دل - تلفن :02166971697
باسلام و خسته نباید و تشکر بابت اینکه وقتتان را برای این گفتگو به ما اختصاص دادید.
1.روزگارتان چگونه می گذرد شاعر!؟کمی از خودتان بگویید متولد چه سالی هستید و چند سال است که وارد فضای ادبیات شدید و از تالیفاتتان بگویید؟
با سلام و تشکر از لطف و بزرگواریتان
من متولد دهم مهرماه سال 1361در کاشان هستم.
پدر مرحومم کارمند آموزش و پرورش و مردی ادیب و فرهیخته بود که نه تنها نثرهای ادبی فوق‌العاده‌ای می‌نوشت بلکه خطاط هم بود و تشویق‌های پی‌در‌پی او برای خواندن کتاب‌های شعر و نثرادبی باعث شد ازهمان آغاز با کتاب و کتاب‌خوانی مأنوس شوم و پیوستگی با شعر را در وجودم احساس کنم .
اولین زمزمه های شاعری ام به زمان تحصیل در مقطع راهنمایی برمی‌گردد
و در سال 85 برای اولین بارسطح شعرم را با شرکت در جشنواره‌های ملی آزمودم و از آن پس جدی تر از قبل به شعر پرداختم اولین مجموعه شعرم در بهار 89 روانه بازار کتاب شد .
آثار انتشار یافته ام عبارت اند از :
1.مجموعه «هنوز قلب قلم درد می کند...برگرد!»، نشر آرام دل و برنده سیزدهمین جایزه کتاب فصل
2.مجموعه « عشق های بی حواس» ،نشر فصل پنجم ، نامزد بیست و پنجمین دوره جایزه کتاب فصل
3. مجموعه رباعی« یک مشت آسمان»، نشر فصل پنجم
4.مجموعه « خورشید های توأمان »،نشرآرام دل ، برگزیده جایزه کتاب سال قلم زرین
5. مجموعه « سربه مهر » ، نشر جمهوری
6.مجموعه «جوهر جان » ، نشر هزاره ققنوس، برگزیده دومین جشنواره کتاب انقلاب
7. مجموعه «زیر هر واژه آتشفشان است » در دست انشار - نشر سوره مهر
2.تنهایی هایتان را با که تقسیم می کنید؟
با داشتن خانواده ای مهربان و دوستانی زلال کمتر احساس تنهایی می کنم اما دوست دارم ساعت های تنهایی ام را فقط با شعر و کتاب هایم قسمت کنم .
3.با دنیای سیاست نسبتی دارید؟
در ذهن من مفهوم انسان از مفهوم مبارزه‌ی سیاسی جدا نیست. بر اساس آنچه تا کنون در شعرهای پایداری ام منعکس شده نگرانی از حال و اوضاع جامعه و مردم را می توان به راحتی لمس کرد . می توانم بگویم بزرگترین دغدغه ام حاکمیت عدالت، آزادی و فضیلت انسانی و البته شناساندن ارزشهای واقعی ست که احساس می کنم هر چه روز از روز می گذرد بیشتر جایشان را به ضد ارزش ها می دهند.
مسلما کسی که دستی به قلم دارد نه تنها باید خود دغدغه‌ی مبارزه و آزادی مردم را در دل بپروراند بلکه باید با قلمش تمام جامعه را دعوت به توجه به این مقوله کند . اما نباید از این مهم غافل شد که سیاست زدگی محض آفت بزرگی برای شعر و شاعر است چرا که شعر باید آیینه ی احساسات درونی شاعر هم باشد چه بسا که بسیاری دیگر بتوانند با آن همذات پنداری کنند
بدون شک شاعری که می تواند احساس و عواطفش را به زیبایی در شعر به نمایش در آورد نمی‌تواند از دردجامعه و دیگر انسان ها غافل بشود . و اینگونه است که گاهی در عاشقانه‌ترین شعرهایم دغدغه های اجتماعی حکمفرما شده اند
برای مثال غزل تب پاییز :
اردیبهشتم در تب پاییز گم شد
در برگ ریزان های وهم آمیز گم شد
هی دانه دانه دانه گل های انارم
در بادهای وحشی و یکریز گم شد
تاریخ من با آخرین اسطوره هایش
بین غبار لشکر چنگیز گم شد
فریادهای سینه ی مشروطه خواهم
پشت سکوت ممتد تبریز گم شد
من ماندم و ماه و شبی یلدایی اما
ابری رسید از راه ماهم نیز گم شد
دیوانه ای با کفش های وصله دارش
در کوچه ی عشقی خیال انگیز گم شد
دکتر معتمد نقد زیبایی بر این شعر نوشته اند به گفته ی ایشان :
« گاهی" من" در شعر ، فردی نیست و مانند "من " های نمادین شعر نیما کلی ست و هر فرد مسئولی که تلاش دارد مردم را نسبت به واقعه ای آگاه نماید با این شعر به همذات پنداری و اینهمانی می رسد
شاعر در بیتی فضای مد نظرش را که ممکن است برای هرکس به گونه ای تأویل شود به واقعه ای تاریخی مثل قیام مردم تبریز ارجاع می دهد
از سوی دیگر نماد انسانی "من"راوی شده برای تأکید بر حضور پاییز و برگریزان در تقابل اردیبهشت و بهار که این تقابل شاعرانه ، عناصربه کار رفته را از سطح یک نشانه ی دلالت گرایانه و استعاری بالاتر برده است تا نتوان به راحتی مفهوم نهایی را متصور شد و این همان هدفی ست که در کاربرد نماد بخصوص در حوزه ی سمبولیسم اجتماعی مد نظر است و مهمتر این که دیوانه ای با کفش های وصله دار تا چه اندازه می تواند ذهن ها را به چالش بکشاند و در هر ذهنی چگونه به تأویل بیانجامد.»
4.ایا شعر در همه حال به سراغتان می آید یا فقط در اوقات دلتنگی؟
نه در همه حال ...مخصوصا در مواقعی که مسأله یا مشکلی به شدت ذهنم را درگیر کرده باشداصلا نمی توانم بنویسم. نوشتن برای من با اولین جرقه ذهنی و جوشش یک بیت شروع می شود که فقط مربوط به مواقع دلتنگی هم نیست گاهی ممکن است در اثر دیدن فیلمی تأثیر گذار باشد یا نشستن پای درد دل دوستی یاخواندن داستان و یا مساله ای که ذهن جامعه را به خود درگیر کرده است و خیلی موارداتفاقی دیگر که از زاویه های متفاوت مرا به خود مشغول می کنند .
5.چقدر علاقه مندی خانواده- پدر و مادر یا همسر و فرزندان- به شعر می تواند اثر مثبت یا منفی بر زندگی شاعرانه یک شاعر بگذارد؟اصلا دخیل هست این مساله؟
اگرچه معتقدم در وهله اول پیگیری و تلاش و استعداد نهفته ی یک شاعر و البته میزان مطالعه اش بیشترین تأثیر رابر شعر و زندگی شاعرانه اش دارد اما آنچه که مسلم است و غیر قابل انکار، حمایت های خانواده است. گاهی با خودم فکر می کنم که شاید اگر از همان کودکی پدرم نوشته های مرا جدی نمی گرفت و دنبال نمی کرد و در نوجوانی به شعر های دست و پا شکسته ام بها نمی داد و مادرم مرا به خواندن کتاب های شعر تشویق نمی کرد من هیچ وقت شاعر نمی شدم حتی در همین سال های نه چندان دور ،اگر حمایت های بی دریغ همسرم و آرامش فضای خانه نبود نمی توانستم به راحتی دغدغه های ذهنی ام را به زبان قلم بیاورم .
6.داعش و تکفیری بیشتر بغض به گلویتان می آورد یا بی مهری ارباب بی مروت فرهنگ و هنر؟
از منظر من هیچ مساله ای هر اندازه مهم ، برای من که در عرصه ی فرهنگ فعالیت دارم به قول شما بی مهری اربابان فرهنگ و هنر ، و برای بقیه دیدن بی مهری در هر زمینه ی دیگری نمی تواند به اندازه جنایت های وحشیانه داعش و تکفیری درد آور باشد چرا که این ها قلب انسانیت را به درد آورده اند .
7.مثل اغلب ماها به دنیای مجازی گراییده و در آن مستحیل شده اید یا نه ؛ هنوز هم کتاب می خوانید و با کتاب رفیقید؟
در دنیای مجازی هم گاهی حضور دارم اما تمام تلاشم بر این است که فقط به عنوان یک دنیای مجازی به آن بنگرم نه بیشتر... متاسفانه دیده می شود که خیلی ها چنان دلبسته و وابسته ی همین دنیای مجازی شده اند که در آن زندگی می کنند و این اصلا خوب نیست ؛
در مورد سؤال دومتان : فقط می توانم بگویم که کتاب، بخشی جدانشدنی از زندگی من است وروزی که در آن حتی برای ساعتی مطالعه نکرده باشم برایم روز زیبایی نیست .
8.از سرودن به یک منوال خسته نشده اید؟
من معتقدم به یک منوال و پی در پی سرودن نه تنها ذهن را خسته می کند و باید مدتی به آن استراحت داد بلکه می تواند از قدرت و توان نفوذ شعر هم بکاهد و آن را ضعیف کند .
من هم سعی می کنم سرودن برایم به یک منوال نباشد. حال و هوایم را با پرداختن به مضامین گوناگون و طبع آزمایی در قالب های مختلف شعری عوض می کنم . مثلا چون قالب اکثر سروده هایم غزل است گاهی به رباعی می پردازم که مجموعه " یک مشت آسمان " هم در همین قالب سروده شده است . گاهی قصیده و مثنوی ...و اخیرا هم ترانه .
9.چه تغییر و تحولی در خود و آثارتان داده اید یا می خواهید بدهید
تمام تلاشم بر این است که در حوزه ی معنا از پنجره ای بازتر و با زاویه ی دیدی متفاوت به دنیا بنگرم
ودر آثارم به حقیقت های فراموش شده بهای بیشتری بدهم .
10 .به شما خبرمی دهند که برنده ی یک جایزه ی کلان و گران قدر ادبی شده اید و میلیونها تومان پول به حسابتان خواهد آمد ؛واکنش و اقدام صادقانه تان چگونه خواهد بود؟..
در حال حاضر بیشترین دغدغه ی ذهنی ام را کودکان کار به خود اختصاص داده اند شاید با چنین جایزه ی کلانی به گونه ای سرمایه گذاری می کردم که سودش کودکان کار را لااقل در زادگاه خودم بی نیاز کند .
11.از چه کسی انتقاد دارید؟چه کسی را می خواهید نصیحت کنید؟
اغراق نکرده ام اگر بگویم بیشترین ضربه ها را از دروغ و تزویر خورده ام چرا که مستقما قلب و روح آدم را نشانه می گیرند
چه بسا کسانی که در ظاهر صمیمی و مهربان به نظر می رسند و در لباس دوست جلوه گری می کنند اما در خفا از فرو کردن هیچ خنجری به پشتت دریغ نمی کنند ...و دروغ که همیشه همه چیز را خراب می کند.
در جایگاه نصیحت کردن نیستم اما آرزو دارم از پشت نقاب ها بیرون بیاییم وخود واقعی مان باشیم .
12.برای شاعر چه سایه ای از سایه ی مرگ سنگین تراست؟
فراموشی
13.می گویند مسئولیت -بخصوص اجرایی اش-برای شاعر سمّ مهلک است؛ درست است؟
مسئولیت های اجرایی را کمتر پذیرفته ام شاید همین نپذیرفتن هم به این دلیل بوده که اغلب شاهد بوده ام دوستانی که وارد مباحث اجرایی شده اند روز به روز بیشتر از فضای شعر و آرامش ذهنی شان فاصله گرفته اند و کمتر سروده اند. پس می توان گفت که در مواردی ، سم مهلک بودن مسئولیت های اجرایی برای ذوق شاعر تشبیه اغراق آمیزی هم نیست .
14.اگر در عالم خیال در جزیره ای پر از شاعر شاه شاعران بشوید چه سیاستهایی اعمال می کنید؟
شاید اولین سیاستم این بود که شاعران واقعی را مشخص می کردم تا بقیه از وقتشان به گونه ای بهترو یا پرداختن به هنرهای دیگر بهره ببرند ودیگر اینکه کاری کنم که لازم نباشد هر کس برای خواندن چند شعر خوب ، چند صد کتاب را زیر و رو کند ودر نهایت دست خالی برگردد و فضایی فراهم می کردم تا تمام شاعران با فراغ بال به نوشتن بپردازند و نیاز نباشند برای دغدغه های معیشتی شان از دنیای شعر فاصله بگیرند.
.
15.کودک درونتان به پیرسالی رسیده یا هنوز طفل بازیگوشی است؟
شاید هنوز به پیرسالی نرسیده باشد اما دیگر دوران بازیگوشی اش تمام شده چنانکه می توانم حس کنم دیگر آن جنب و جوش و شیطنت های سابق را ندارد .
16.در نهایت یک آرزوی قشنگ برای شعر و شاعران کنید و اگر حرفی باقی مانده است بفرمایید.
برای شعر آرزو می کنم که به جایگاه واقعی اش برسد و انگونه که قابلیت دارد به آن بها داده شود
و برای روح پاک و لطیف شاعران اینکه هیچگاه رنجیده نشود
و برای چشم هایشان دیدن زیباترین افق های زندگی را در دنیایی بدون ظلم و نفاق و جدایی از خدا خواهانم .
