کلاس تخصصی آموزشی نقد ادبی
نهمین جلسه اردوی ادبی تماشا با حضور جمعی از شاعران در سالن استاد صفارزاده برگزار شد.
ویژگی‌های منتقد
دکتر حسنا محمدزاده در بخش دیگری از نهمین جلسه از اردوی ادبی تماشا که با موضوع مبانی نقد ادبی و نظری بر زیبایی‌شناسی شعر معاصر برگزار شد گفت: ما از منتقد انتظار داریم که اگر با شاهکار ادبی مواجه شد بتواند آن را نقد کند.
وی اولین کار منتقد را توانایی تشخیص شعر ابداعی از شعر تقلیدی دانست و افزود: منتقد باید در مواجه با شعر بفهمد که آیا آن شعر حرف تازه‌ای برای گفتن دارد یا نه و اینکه آیا شعر رد و نشانی از خیال، حس و اندیشه و دریافت‌ها شاعر دارد یا نه.
وی ادامه داد: مسئله وقتی آشکار می‌شود که ما مطالعه داشته باشیم و من منتقد شعر کهن و شعر معاصر را بشناسم.
وی در ادامه به تاثیر نقد در سرودن شعر بهتر و شاعری در نقد بهتر اشاره کرد و گفت: شاعر بودن و منتقد بودن مسئله‌ای است که به هم کمک می‌کند.
محمدزاده تاکید کرد: اولین کار منتقد این است که قبل از نوشتن پروپوزالی بر اساس سوالات بنویسد. یعنی پیش از نقد یکسری سوال در من شکل گیرد و من در متن به دنبال آن روم و بعد آنچه در ذهن دارم را با متن مطابقت دهم و سپس به جمع‌بندی رسم. مسئله بعدی این است که اثر خلق شاعر است یا شبیه به آنچه دیگران گفته‌اند.
وی دیگر موردی که یک منتقد باید در نظر داشته باشد را ویژگی شاخص اثر و آنچه باعث برجسته شدن یک شعر می‌شود، دانست و در ادامه یادآور شد: اینکه از چه دریچه‌ای می‌توانیم وارد نقد شویم امری مهم است برای مثال باید منتقد بداند که از دریچه خیال باید وارد شود یا عاطفه یا محتوا و اندیشه. همچنین سوال بعدی این است که شگرد بنیادین شاعر چیست؟ بیشتر از تشبیه، استعاره، نمادپردازی، زبان‌بازی و زبان‌آوری بهره گرفته یا از اوزان کم کاربرد استفاده کرده و یا به اندیشه و حس خاصی پرداخته است.
وی درباره دغدغه منتقد بیان کرد: دغدغه من این است که وارد جهان شعر شوم و در دنیای زیسته شاعر، شعر را کشف کنم و بعد آن را به تجسم بکشم.
محمدزاده یکی از علل سختی ورود به جهان نقد را کم بودن اطلاعات منتقد نسبت به شاعر دانست و تشریح کرد: گاه اطلاعات ما اندازه آگاهی شاعر نیست بنابراین نیاز است که منتقد شرح اولیه را بخواند و اطلاعاتش هم رده با شاعر شود. وقتی منتقد شدیم باید بدانیم که هیچ اثری خوب مطلق یا بد مطلق نیست. همچنین یکی از موانع ما در ورود به جهان شعر عدم توانای ما در تحلیل روانشناسانه است.
زیبایی‌شناسی امری نسبی است
مدرس اردوی ادبی تماشا در ادامه مسئله زیبایی‌شناسی شعر را مطرح کرد و یادآور شد که زیبایی‌شناسی، علمی است که در آن به بررسی اصولی که در یک اثر ادبی زیبایی‌آفرینی می‌کند، می‌پردازد. زیبایی‌شناسی امری نسبی است و به هیچ عنوان نمی‌توان گفت فلان شعر زیبا است یا دیگری زیبا نیست. آنچه به من لذت می‌دهد بر اساس رشد و تکامل روحی و علمی من تحول پیدا می‌کند و نکته قابل اهمیت شناخت نظریه‌ها و مبانی و در عین حال رهایی از آنها در زمان نوشتن شعر است چراکه اگر در زمان شعرسرایی تحت تاثیر شگردهای ادبی باشیم شعر ما تصنعی خواهد شد.
وی ویژگی مهم شاعر را نوع نگاه او و به تصویر کشیدن آن چیزی معرفی کرد که افراد عادی نمی‌بینند، دانست.
محمدزاده تاکید کرد: شاعران بزرگ کسانی هستند که برای کلمات معناهای مختلفی پیدا کنند و از این طریق برجسته‌سازی در شعر انجام دهند.
